De provinciedomeinen zijn een gericht instrument voor publieksgerichte activiteiten van de provincies, waarmee zij de bekendheid van én het draagvlak voor het provinciaal bestuursniveau bij een zeer groot publiek kunnen versterken. Zo blijkt uit onderzoek dat slechts 4,4% van de Vlamingen nog nooit een provinciaal domein heeft bezocht.
De vijf Vlaamse provinciebesturen beheren samen meer dan 50 recreatie- en groendomeinen en verwelkomen met een jaarlijks bezoekersaantal boven 10 miljoen. In een verstedelijkende omgeving (cf. platteland) nemen ze ook steeds meer de rol van nabijheidsgroen voor vele tienduizenden omwonenden op. Tijdens de covid-periode bleken recreatie- en groendomeinen als plek van ontspanning, rust en verbinding, belangrijker dan ooit.
De provinciale domeinen profileren zich verder rond vier kerntaken:
- Het ontwikkelen en realiseren van een laagdrempelig, variërend en duurzaam recreatie-aanbod in een groene omgeving, rekening houdend met een ecologisch, klimaatbewust en maatschappelijk verantwoord beheer.
- In het kader van natuurbeleving zetten de provinciedomeinen in op het behouden en versterken van de natuurwaarden. De provinciedomeinen bieden voor velen een plek om buiten in het groen te zijn, te ontspannen, de rust en de natuur te beleven maar ook ruimte om te sporten en cultuur te beleven, met bovendien de mogelijkheid om bij te leren rond thema’s als milieu & natuur, landschap, dieren en erfgoed. Beleving en educatie gaan hier hand in hand
- De ontwikkeling van de provinciedomeinen als regionale ankerpunten en het opnemen van een bredere gebiedsgerichte functie voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de streek.
- De ontwikkeling van een synergie tussen recreatie en andere beleidsdomeinen. Met oog op een zo groot mogelijke maatschappelijke meerwaarde, onderhouden de provinciedomeinen een nauwe wisselwerking met sectoren als toerisme, sport, cultuur, kunsten in de publieke ruimte, gezondheid, natuur, landbouw en landschapszorg, zorg voor erfgoed, (sociale) economie e.a.
De provinciedomeinen willen zich ook uitdrukkelijk opstellen als een samenhangende, dynamische sector over de provinciegrenzen heen. Zij willen de bekendheid van én het draagvlak voor het provinciale bestuursniveau bij een zeer groot publiek versterken.
Eigenheid van de provinciedomeinen
De provinciedomeinen tellen een totale oppervlakte van meer dan 5.300 ha en zo’n 2.000 medewerkers (vaste werknemers, seizoensmedewerkers, flexijobs, vakantiejobs, vrijwilligers, sociale tewerkstellingsformules, stageplaatsen…). Er is dan ook veel diversiteit tussen de verschillende domeinen. Zo varieert het recreatieaanbod aanzienlijk: sommige domeinen zetten uitgesproken in op laagdynamische recreatie als wandelen, fietsen, natuurbeleving, andere op hoogdynamische recreatie als kleine en grote evenementen, kunst en cultuur, speelparken, dierenparken, zwem- en sportmogelijkheden, horeca en verblijfstoerisme. Weer andere domeinen combineren beide vormen van recreatie. Op heel wat plaatsen wordt actief ingezet op natuurbeleving door o.a. een milieu-educatieve werking. Dit alles maakt de provinciedomeinen uniek, zeer divers en daarom ook het 'ontdekken' waard.
Gemeenschappelijke waarden
Hoewel provinciedomeinen sterk verschillen in strategie, aanbod en werking, delen ze wel een heel aantal gemeenschappelijke waarden. Deze zijn specifiek kenmerkend voor provinciedomeinen en maken het verschil uit met andere recreatieve instellingen. Provinciedomeinen hebben een sterk publieksgericht karakter met een unieke mix aan bezoekmogelijkheden, activiteiten en functies:
Provinciedomeinen hebben hoofdzakelijk een regionaal bereik. Enkele toplocaties trekken ook bezoekers aan uit de ruimere, soms zelf internationale omgeving, maar de domeinen zijn vooral ingebed in hun omgeving via netwerking, samenwerkingsverbanden en recreatieve routestructuren.
Provinciedomeinen hebben een groeiende meerwaarde als nabijheidsgroen voor vele tienduizenden omwonenden. In de ruimtelijke concepten van kernverdichting winnen gemeenschappelijke, goed ontsloten natuurstructuren steeds meer aan belang. De nood aan buitenactiviteiten wordt steeds groter, de provincies beschouwen het als hun taak om hierop in te spelen.
Provinciedomeinen vervullen een belangrijke rol in een ruimer toeristisch/recreatief beleid waarin actieve vrijetijdsbeleving centraal staat. Recreatieve routestructuren komen er toe; doortrekkers of toeristen verblijven er in trekkershutten, op campings, paalcampings; horecafaciliteiten zijn rust- en genietpunten, zowel in het domein als voor een ruimere omgeving; en recreatie-, natuur- en erfgoedaanbod trekt bezoekers uit een brede regio aan.
Provinciedomeinen hebben een economische functie. Via eigen tewerkstelling, horecaconcessies, consumenten … creëren de domeinen een economische stimulans voor de regio. Naast cultuur en monumenten zijn provinciale domeinen bij uitstek de publiekstrekker voor toerisme. Bovendien kunnen de domeinen ook de plaats zijn om andere sectoren in de kijker te zetten zoals bv. lokale kunst, theaters, streekproducten …
Provinciedomeinen hebben een sociaal karakter, laagdrempeligheid in de breedste zin van het woord vormt de basis. De provincies proberen het namelijk voor iedereen mogelijk te maken om te genieten van het recreatieaanbod. Bepaalde domeinen zijn gratis toegankelijk, andere domeinen hebben voordeeltarieven voor kansengroepen of hanteren democratische tarieven. Ook wordt steeds meer ingezet op het garanderen van vlotte fysieke toegankelijkheid op de domeinen voor iedereen.
Provinciedomeinen vervullen een voorbeeld- en laboratoriumfunctie in verschillende beleidsdomeinen. Ze leggen zich toe op duurzaam of ecologisch parkbeheer, beheren cultuurhistorische landschappen, dragen zorg voor monumenten en gebouwen en spelen een rol in het aanleren van natuur- en milieuwaarden. Ze zijn een speerpunt in provinciale klimaatdoelstellingen en de realisatie van de SDG’s.
David Nassen - Directeur Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid VlaanderenDe provinciale groen- en recreatiedomeinen hebben een belangrijke rol als regionale ontmoetingsplaatsen in Vlaanderen. Vanuit hun publieksgericht en laagdrempelig karakter bereiken ze een groot en divers publiek en dragen ze bij tot recreatie en toerisme voor allen. Vanuit hun diversiteit zijn ze bovendien bij de voorlopers in milieu-educatie, evenementenbeleid of verblijfstoerisme.
Opportuniteiten voor de provinciedomeinen
Provinciedomeinen zijn een sterk provinciemerk met een groot publieksbereik en een hoge imagowaarde. Daarom wordt waar mogelijk gezocht naar raakpunten met het regionaal, provinciaal of Vlaams toerismebeleid, die deze imagowaarde voluit kunnen valoriseren: zowel voor het provinciebestuur, als voor de streken. Want, hoewel in de provinciedomeinen vaak het onderscheid tussen toerisme en recreatie vervaagt, scheppen deze imagoversterkende trekpleisters zowel kansen voor de economische activiteit van de streek als voor de publiekswerking van het provinciebestuur.
Provinciebesturen zijn volgens hun decretale missie streekbesturen met een gebiedsgerichte werking. De rol van domeinen in deze kerntaak, onder meer als plaatsen waar verschillende beleidsdomeinen en partners elkaar ontmoeten, bleef tot nu toe vaak onderbelicht. Deze belangrijke functie zouden de provinciebesturen nog meer kunnen uitspelen. Dit geldt ook voor de communicatiemeerwaarde van de domeinen, die het 'grondgebonden karakter' van de provinciebesturen maximaal tentoonspreiden en voortdurend bevestigen.
Contact
Beleidsadviseur: Ewoud De Tollenaere (ewoud.detollenaere@vlaamseprovincies.be).
Elke provincie is uiteraard uniek. Bekijk hier wat er te beleven valt in de provinciedomeinen in uw buurt:
