Landbouw

Praktijkgericht onderzoek

De Vlaamse provinciebesturen investeren verder in het praktijkgericht land- en tuinbouwonderzoek, dat tot de wereldwijde top behoort en vooral vorm krijgt vanuit de provincies. Ze subsidiëren of hebben praktijkcentra, die elk  een of meerdere technische specialisaties hebben die bewaakt worden door de  afstemming en informatie uitwisseling vanuit de provincies . Het praktijkgericht onderzoek focust niet alleen op plantaardige en dierlijke productie in bepaalde streken, maar zet ook zeer ruim in op innovatieve productiesystemen, smart farming, duurzaam landbouwtransport, innovatietuinen, precisielandbouw, klimaatrobuustheid en duurzame gewasbescherming… De praktijkcentra werken hiervoor nauw samen met andere onderzoeksinstellingen, universiteiten en hogescholen maar ook met middenveldorganisaties, particulieren en private bedrijven. Daardoor beschikken ze over jarenlange expertise en inzicht in de actuele noden en vragen van de sector en de bredere samenleving, wat uitstekende voorlichting aan land- en tuinbouwers garandeert. De expertise van de praktijkcentra levert bovendien inzichten op voor een beleidsvoorbereiding op maat door de provinciale landbouwdiensten, wat resulteert in concrete, gebiedsgerichte projecten. Deze inzichten voeden ook het Vlaamse beleid, getuige de financiële ondersteuning van Vlaanderen  aan de praktijkcentra

De praktijkcentra vormen zo een onmisbare schakel in de vertaling van het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek (door o.a. de universiteiten) en het toegepast wetenschappelijk onderzoek (door o.a. de hogescholen en het ILVO) naar de praktijk. De concrete vertaling van dit praktijkgericht onderzoek naar het terrein is een belangrijke uitdaging die de Vlaamse provinciebesturen aangaan. Zo dient het onderzoek in de praktijkcentra als basis voor praktijkgericht en onafhankelijk advies waarmee nieuwe uitdagingen zoals de omschakeling naar een klimaatrobuuste en innovatieve landbouw worden aangepakt. De lokale verbindingsfunctie van de provinciebesturen is daarbij een grote troef die de directe toepasbaarheid van onderzoeksresultaten bevordert.

De provinciebesturen vormen de ruggengraat in het netwerk van de landbouwpraktijkcentra. Als bovenlokaal bestuur is de provincie het ideale niveau om deze expertise ‘in huis’ te hebben en coördinatie en afstemming tussen de praktijkcentra en de provinciale diensten te faciliteren. De opgebouwde expertise in dit netwerk zorgt ervoor dat de provinciebesturen in hun beleid onder meer sterk inzetten op innovatie en duurzaamheid.

Tabel 1: overzicht van de provinciale of door de provincie ondersteunende praktijk- en landbouwcentra

Versterken bedrijfsgerichte activiteit

De Vlaamse provinciebesturen versterken de landbouwsector via gerichte economische acties, zoals  stimuleren van de samenwerking tussen land- en tuinbouwers,  versterken van managementcapaciteiten,  aanbieden van thematische oproepen met het oog op innovatie,  uitbouwen van de Agrofoodcluster en ketenversterking.

Klimaatrobuuste landbouw

Het provinciale landbouwbeleid draagt sterk bij tot klimaatbestendigheid. Lokale productie, landschappelijke integratie, agrobiodiversiteit en blauwgroene diensten hebben een brede maatschappelijke waarde. Bodem en water zijn cruciaal voor landbouwers: een goede bodemkwaliteit en bodemstructuur is van levensbelang, naast de aanwezigheid van voldoende en kwalitatief water (boven- en ondergronds). Gezien de problematiek van toenemende droogte en overstromingen, neemt het provinciale landbouwbeleid de verantwoordelijkheid op om blauwgroene netwerken uit te werken. De provincies maken de landbouwsector droogterobuust door de komende jaren extra te investeren in infrastructuur die hemelwater capteert. Natuurrijke landbouw zet bovendien in op biodiversiteit. Ook een oordeelkundig beheer van ziekten, plagen en exoten draagt hiertoe bij. Door de valorisatie van reststromen wordt verder ook circulariteit ondersteund; zo wordt bijvoorbeeld via hakhoutbeheer of mestverwerking energie opgewekt.

Duurzame lokale voedselproductie

Het provinciaal beleid rond duurzame lokale voedselproductie focust op hoeve- en streekproducten, maar heeft ook aandacht voor alternatieve productie zoals stadslandbouw. Hierbij zijn voedselzekerheid en zichtbaarheid voor consumenten en producenten het uitgangspunt. Het beleid draagt ook bij tot de intentie om actoren in de korte keten te ondersteunen en te stimuleren. Zo is de Week van de Korte Keten een voorbeeld van interbestuurlijke samenwerking waarbij de provinciebesturen de motor zijn.  Dit promotie-initiatief bundelt korte keten initiatieven over de 5 provincies heen. Korte keten is een manier van verkopen waarbij er een rechtstreekse band is tussen producent en consument. Op die manier kan de landbouwer zijn prijs, de productiemethode en het aanbod zelf bepalen. Met zo’n transparant systeem is hij niet enkel een ambassadeur voor zijn product maar voor de hele korte keten. De provinciebesturen zijn tot slot een belangrijke partner in de Vlaamse voedselstrategie.

Landbouweducatie en zorgboerderijen

De provinciebesturen zetten sterk in op landbouweducatie. Als bovenlokale actor staat de provincie dicht bij de landbouwer en neemt ze zodoende een stimulerende en sturende coördinatierol op tussen educatieve initiatieven (afstemming van didactisch materiaal, planning van educatieve momenten, verspreiding van innovatieve ideeën e.d.m.). De provincies spelen bovendien in op de nood aan een educatief scholenaanbod, met de actuele leerplannen en eindtermen als vertrekpunt. Zo hebben ze  een groot netwerk aan (bezoek)boerderijen voor scholen en andere doelgroepen. Ook bieden de provinciebesturen enerzijds een gedocumenteerde gesprekstafel voor alle aanbieders en anderzijds ondersteuning aan land- en tuinbouwers via vorming en promotie.

De vijf provincies engageren zich ook voor zorgboerderijen. Ze geven jaarlijks financiële steun aan Steunpunt Groene Zorg vzw en zorgen voor een provinciale dienstverlening dankzij de provinciale consulentenploeg in deze vzw. De  medewerkers van de provincies zorgen dat vraag naar en aanbod van zorgboerderijen afgestemd zijn op elkaar. Daarnaast organiseren ze ook  vormings- en informatieactiviteiten voor de zorgboeren en  -instellingen.

Ruimte voor landbouw

Ruimte creëren voor de verdere ontwikkeling van een klimaatrobuuste, leefbare én rendabele multifunctionele landbouw is voor de provinciebesturen een belangrijke opdracht. In de provinciale beleidsplannen ruimte wordt hiervoor een passend kader gecreëerd. Verschillende projecten en planningsprocessen in de open ruimte hebben een impact op de land- en tuinbouwsector. Voor een aantal van deze processen (beleidsplan Ruimte, agrarische structuur, stadslandbouw, het (agrarisch) hergebruik van agrarische gebouwen,…) en vergunningen wordt gewaakt over het belang van kwalitatieve ruimte voor landbouw, via advisering vanuit de provinciale diensten. In het kader van meer ruimte voor landbouw en agrarische herontwikkeling (bv. agrarisch hergebruik van hoeves) pleiten de provincies voor drie acties:

1. beperken van zonevreemde mogelijkheden in (leegstaande) landbouwinfrastructuur, via een actualisering van de lijst met toegelaten zonevreemde activiteiten in het kader van omgevingsvergunningen;
2. realiseren van ontwikkelruimte voor de landbouwsector door agrarische herontwikkeling te stimuleren en greenfieldontwikkelingen te sturen; en
3. ondersteunen van sloop en ontharding van overtollige infrastructuren waarvoor geen hergebruik wenselijk is.

Ondersteuning actoren en communicatie 

De provinciebesturen zetten verder in op de ondersteuning van actoren, waaronder gemeenten en verenigingen, gericht op het realiseren van de provinciale doel- en taakstellingen. Deze ondersteuning is zowel gericht op actoren in de sector als het brede publiek en heeft verschillende vormen: subsidies, adviesverlening, medewerking, lidmaatschap.

De provincies bieden informatie, ondersteuning en subsidies aan lokale besturen en sectororganisaties. Voorbeelden van deze informatie en ondersteuning zijn studiedagen en webinars voor bijvoorbeeld landbouwschepenen.

Bovendien verzamelt de online tool ‘Provincies.in.cijfers’ cijfers rond landbouw op één plaats, zoals cijfers die inzicht bieden in het agrobusinesscomplex (ABC), cijfers rond aantal en type bedrijven, oppervlakte en teelten… Ook zijn er landbouwrapporten die per gemeente opvraagbaar zijn. Informatie over de landbouwsector met nauwkeurige statistische gegevens per provincie en per gemeente worden op die manier in kaart gebracht.

De provincies pleiten ook voor een onafhankelijk informatiekanaal over landbouw. Daarom bieden ze VILT vzw financiële en inhoudelijke ondersteuning.

Daarnaast zetten de provinciebesturen in op een gezamenlijke communicatie die het sectorimago ondersteunt. Voorbeelden hiervan zijn de televisie-uitzendingen op het kanaal PlattelandsTV en de gezamenlijke deelname aan landbouwbeurzen.

Contact

Beleidsadviseur: Jesse Demuyt ([email protected]).

Elke provincie is uiteraard uniek. Bekijk hier wat uw provinciebestuur voor u doet inzake landbouwbeleid:

• West-Vlaanderen
• Vlaams-Brabant 
• Limburg
• Oost-Vlaanderen
• Antwerpen