Met de aanvang van het nieuwe schooljaar is het opnieuw drukker op onze fietssnelwegen. Studenten trekken weer naar de campus, werknemers naar hun werkplek, gezinnen zoeken veilige schoolroutes en ook recreatieve en sportieve fietsers vinden hun weg. Een goed moment om nog eens duidelijk te stellen waarvoor en voor wie deze routes eigenlijk bedoeld zijn.

Voor alle fietsers

Fietssnelwegen zijn er voor de fietser in al zijn vormen. Voor de pendelaar die veilig en vlot naar het werk wil. Voor de student die dagelijks kilometers maakt. Voor gezinnen die een autoluw traject naar school of opvang zoeken. Voor de recreatieve fietser die comfort en rust verkiest. En ja, ook voor de sportieve fietser die graag kilometers maakt. De absolute prioriteit blijft het aandeel autoverplaatsingen doen dalen ten voordele van fiets- en stapverplaatsingen.

Een hefboom voor Vlaamse ambities

De provincies bouwen samen met Vlaanderen en de lokale besturen aan een netwerk van 2.700 km fietssnelwegen in Vlaanderen en Brussel. Steeds met hetzelfde doel: een bovenlokaal fietsnetwerk dat veilig, comfortabel en aantrekkelijk is voor iedereen. Een netwerk dat een volwaardig alternatief biedt, en dat veiligheid, comfort en leefbaarheid centraal stelt. Dat is nodig om de Vlaamse beleidsambities waar te maken waarbij we streven naar een verhoging van het aandeel fietsverplaatsingen tot 30% in 2040, 6.600 km nieuw of opgewaardeerd fietspad en nul verkeersdoden in 2050.

Dat de inspanningen lonen, blijkt uit de cijfers. Het aantal fietsers blijft jaar na jaar groeien: in juni 2025 telden de provincies al meer dan 9,03 miljoen fietsers op 317 tellocaties, een bevestiging van de forse vooruitgang die de afgelopen jaren is geboekt. Het bewijs dat investeren in fietssnelwegen en fietsbeleid daadwerkelijk meer gebruikers oplevert en rechtstreeks bijdraagt aan het halen van de Vlaamse fietsdoelstellingen. Zulke ambities vragen meer dan goede intenties – ze vragen infrastructuur die fietsers vertrouwen geeft en hen écht verleidt om de overstap te maken.

Veiligheid en ervaring primeren

Het debat focust soms te veel op snelheid. Maar snelheid is niet het vertrekpunt, hooguit een gevolg van goed ontwerp. Veiligheid en ervaring primeren altijd. Dat betekent conflictarme kruisingen, ruimte om naast elkaar te rijden, aangename trajecten door groene en leefbare omgevingen. Het zijn routes waar iedereen zich thuis voelt, ongeacht leeftijd of tempo. Daarbij wordt toegankelijkheid niet vergeten: fietssnelwegen worden ook gebruikt door mindervaliden met alternatieve vervoersmiddelen. Zij profiteren net zo goed van de vlakke en veilige infrastructuur

Fietssnelwegen zijn bovendien veel meer dan een middel om reistijd in te korten. Ze zijn een antwoord op grote maatschappelijke uitdagingen: ze maken mensen gezonder, verminderen uitstoot en lawaai, verbinden steden en dorpen, en bieden ook wie geen auto heeft vlotte toegang tot werk, onderwijs en ontspanning... Waar mogelijk wordt gekozen voor gemengd verkeer, zolang dit de veiligheid en het comfort niet in het gedrang brengt.

Ruimtebeslag is minder dan het lijkt

Een vaak gehoorde bezorgdheid is dat fietssnelwegen extra verharding met zich meebrengen. In werkelijkheid vertegenwoordigt fietsinfrastructuur amper 1% van de totale transportverharding en wordt zoveel mogelijk langs bestaande routes aangelegd, waardoor bijkomende ingrepen in natuur en landschap beperkt blijven. Bovendien lopen in de meeste provincies onthardingstrajecten: bestaande verharding wordt hergebruikt of elders gecompenseerd, wat in de praktijk vaak zelfs leidt tot minder netto-verharding. Waar ontbrekende schakels toch bijkomende oppervlakte vragen, zorgen strikte water- en onthardingsnormen voor infiltratie, buffering en waar nodig compenserende ontharding. Op bepaalde locaties worden fietssnelwegen net ingezet als hefboom voor ecologisch herstel door herbestemming of omvorming van bestaande infrastructuur. Soms kan dat ook betekenen dat ruimte van de auto wordt teruggegeven aan de fietser of de wandelaar, zodat er geen bijkomende verharding nodig is. Zo zijn fietssnelwegen geenszins automatisch nefast voor het ruimtebeslag, maar onderdeel van een duurzame en klimaatbestendige mobiliteitsoplossing.

Geen racebanen en ook geen veelvraat

Opinies over fietssnelwegen; we juichen het toe. Het bewijst dat ze gezien worden en slechte reclame bestaat niet, zeggen ze…Maar laat ons helder zijn: fietssnelwegen zijn geen racebanen, noch de veelvraat van het Vlaams ruimtebeslag. Ze zijn een bewuste investering in veilige, duurzame en aangename mobiliteit voor iedereen. Wie scherp kijkt, ziet dat de focus breder is dan enkel de fietser: fietssnelwegen zijn een onderdeel van het openbaar domein dat kwaliteit toevoegt voor álle gebruikers. Ze brengen mensen niet alleen van punt A naar punt B, maar ontsluiten tegelijk een hele regio. Ze maken het mogelijk om landschap, natuur, erfgoed, lokale economie en zo veel meer te ontdekken.